Hej ho! Jest dziko! Witajcie. To ja Krystian Tyrański – medialny ambasador dzikiego królestwa rysia Pędzelka oraz miłośnik przyrody chronionej w polskich parkach narodowych. W tym podcaście odkryjemy tajemnicę cętek, które pokrywają futro rysia. Aby zobaczyć niezwykłą cętkę Pędzelka potrzebna nam będzie bajka „Przygoda wielka rysia Pędzelka”. Pięknie wydana bajkę można kupić w Bieszczadzkim Parku Narodowym lub ściągnąć ją ze strony internetowej Parku, gdzie znajduje się specjalna zakładka „Odwiedź dzikie królestwo rysia Pędzelka”. Gdy tam już wejdziecie, w prawym górnym rogu, zobaczycie namalowaną książeczkę. Kliknijcie w nią. Następnie w górnym pasku zobaczycie brązową ikonkę z wezwaniem do akcji „pobierz książkę” i gotowe!

Otwórzmy bajkę na pierwszej stronie opowieści i zobaczmy scenę, jak ryś Pędzelek bawi się ze swoimi siostrami. Od razu rozpoznacie Pędzelka, bo na jego torsie widać wyjątkową cętkę w kształcie lwiego pazura. Zwróćcie uwagę, że nie jest to jedyna cętka na futrze naszego bohatera. Jest ich o wiele więcej. Mają je także jego siostry i mama. Jak myślicie? Czy cętki, które ma na sobie Pędzelek są takie same jak u mamy i u sióstr? Owszem są tego koloru, są czarne, ale czy znajdują się w tych samych miejscach? Czy kropka na prawej łapie Pędzelka jest w tym samym miejscu i u mamy i u sióstr? Nie… Ułożenie cętek na futrze rysia jest jedyne i niepowtarzalne. Po ich układzie można rozpoznać danego kota i nie pomylić go z żadnym innym. Wow! Ale dziko!

Tak samo rozpoznaje się salamandry plamiste. Nie ma dwóch identycznie ubarwionych, to znaczy zaplamionych salamander. Wiedzą o tym doskonale naukowcy badający te niezwykłe stworzenia, ale…wracajmy do rysia.

Zaraz! Skoro każdy ryś jest indywidualny to znaczy, że mielibyśmy ponad dwieście wyjątkowych wzorków cętek rysi, gdybyśmy tak zrobili zdjęcia wszystkim rysiom, które mieszkają w Polsce i umieścili te zdjęcia w jednej galerii. Aaaa! Stop! Tu musimy na chwilę się zatrzymać, bo okazuje się, że nie wszystkie rysie żyjące w Polsce mają cętki. Ale jak to? Tak. Z obserwacji i badań naukowców wynika, że w naszej ojczyźnie występują dwie populacje rysia: ryś nizinny i ryś karpacki. Ten nizinny zamieszkujący, na przykład Kampinoski Park Narodowy i Białowieski Park Narodowy nie ma takich wyraźnych czarnych cętek. Jego futro jest płowe, ma prawie jednolite umaszczenie. On bardziej przypomina amerykańską pumę. Natomiast ten górski ryś, karpacki ma cętki tak, jak cętki ma gepard lub lampart. A dlaczego tak się dzieje? Nad tym zastanawiają się naukowcy. W jednym z badań zauważyli, że dzikie koty żyjące na naszej planecie i zamieszkujące bardziej otwarte tereny nie mają tak wyraźnych cętek, jak te dzikie koty zamieszkujące lasy i góry. Naukowcy doszli do wniosku, że cętki pomagają lepiej się ukryć, czyli są doskonałym kamuflażem. Hmm. To by się zgadzało, bo jak się zobaczy zdjęcie rysia karpackiego na tle jakieś skały, to widać, że skały mają mnóstwo plam. Są plamy porostów, plamy mchów. Mnóstwo jest szparek, dziurek, a do tego jak słońce przebija się przez liściastą koronę drzew, to na ziemi pada nie jednolity cień, on też jest taki cętkowany. Uhhu! Takie same, tylko że słabsze plamy powstają w nocy, gdy cień powstaje, gdy na bezchmurnym niebie pojawia się księżyc. Tak więc zmienność wzorów świateł i cieni oraz pełne wzorów otoczenie jest niezwykle dzikim tłem, do którego przyzwyczaiły się już np. sarny i do którego chcą się dopasować górskie rysie, by nie wyróżniać się w otoczeniu.

Ałimbałe! Ale to fascynujące! Ho, ho! Do Was mali odkrywcy dzikiego królestwa rysia Pędzelka należy prowadzenie dalszych badań nad tymi zwierzętami. Możecie zająć się tym w przyszłości. Może ktoś z Was poczuje, że chciałby zająć się ochroną tych wyjątkowych kotów i zgłębiać tajemnice wyjątkowych cętek. Ale było by super! Mnie np. ciekawi jeszcze jedno. Czy przypadkiem te czarne cętki nie są takimi zimowymi ogrzewaczami. Przecież czarny kolor pochłania ciepło, a ono jest tak bardzo potrzebne kotom, żyjącym w górach, gdzie zimy są bardzo rrr mroźne i każdy promień słońca jest na wagę złota. To trzeba było by zbadać i udokumentować. Ta odkrywcza misja należy do Was!

Na koniec cętkowanej przygody warto jeszcze powiedzieć , że rysie karpackie występują w wielu górskich parkach narodowych zwłaszcza, w tych chroniących puszcze karpacką. W bajce widzimy bawiącego się Pędzelka i jego siostry. Kociaki będą przy mamie do roku, później wyruszą w poszukiwaniu swoich terenów. Hmm. Może któraś z sióstr wyruszy np. do Magurskiego lub Gorczańskiego Parku Narodowego. Ooo! Warto było by to także zbadać. Takie ciekawostki nadal są tajemnicą. Mam nadzieję, że odkryjecie prawdę o rysiowych wyprawach i kolejne pokolenia dzieci będą jeszcze lepiej wiedziały jak chronić te wyjątkowe zwierzęta. Na tych ciekawostkach kończymy ten podcast. Do usłyszenia niebawem! Pa, pa! Pędzelkowa przygoda trwa.

Podcast wykonany na zlecenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego jest dofinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie.